ساخت کلیشه چاپ یکی از تخصصی ترین کارها در حرفه چاپ می باشد که ما در این مقاله از سایت چاپم کن به بررسی کامل همه چیز درباره آن می پردازیم. با ما همراه باشید.
کلیشه چیست و چه کاربردی دارد ؟
کلیشه برای چاپ با روش لترپرس که معمولا به آن فرم حروفی نیز گفته می شود، در چاپ با ماشین های لترپرس مورد استفاده قرار می گیرد. در این حالت حروف فلزی و کلیشه و گراور تصویر، یک فرم کامل چاپی را تشکیل می دهند. در چاپ با ماشین های لترپرس رول، از پلیت های فتو پلیمری (نایلو پرینت) استفاده می شود. فرم لترپرس در دو نوع خطی و هافتون تهیه می شود، که هر دو برجسته هستند، سطح برجسته فرم لترپرس، مرکب را دریافت کرده و به کاغذ و مقوا منتقل می کند، در حالی که سطوح پایین و گودتر آن مرکب نمی گیرند.
انواع کلیشه کارتن بسته بندی
کلیشه‌ها درمدل‌های مختلفی درست می‌شوند که هر کدام ازآن‌ها کاکرد مخصوص به خودش را دارد:
- کلیشه‌های فلزی که در چاپ طلاکوب کابرد دارند کلیشه‌های دیجیتال مورد کاربرد در چاپ فلسکو هستند .
- کلیشه‌های ژلاتینی که در چاپ غلتکی و کلیشه کارتن بسته بندی کاربرد دارند .
- همچنین کلیشه‌های تامپو یا کلیشه داغی، کلیشه چاپ سلیک یا شابلون چاپ از انواع دیگر آن هستند.
در واقع دستگاه‌هایی که از کلیشه استفاده میکنند دو نوع هستند، چارچوب و توری یا همان شابلون : این نوع کلیشه بیشتر کاربرد دستی دارد و با استفاده کلیشه و دست، رنگ روی سطح مورد نظر قرار می‌گیرد. ژلاتینی ، این نوع کلیشه در دستگاه‌های چاپ غلطکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه محاسبه قیمت کارتن
برای محاسبه قیمت کارتن ابتدا باید ابعاد کارتن را داشته باشیم و با استفاده از ابعاد کارتن طول و عرض مشخص می شود. بعد از محاسبه طول و عرض کارتن مساحت ورق مورد نیاز به دست می آید. برای به دست آوردن طول کارتن از فرمول زیر استفاده میکنیم:
- فرمول محاسبه طول کارتن: (طول × ۲ + عرض +عرض + ۴ = طول کل کارتن )
و برای به دست آوردن عرض کارتن از فرمول زیر استفاده می شود:
- فرمول محاسبه عرض کارتن: (اتفاع + عرض = عرض کارتن )
در نهایت برای محاسبه ورق استفاده شده برای تولید کارتن از فرومل زیر استفاده می کینیم :
- فرمول محاسبه قیمت ورق استفاده شده در کارتن: ( طول کارتن × عرض کارتن × قیمت ورق خام کارتن = قیمت ورق کارتن)
تا اینجای کار قیمت ورق خام کارتن محاسبه شده را داریم . به قیمت محاسبه شده مبلغی مابین ۵ الی ۱۵ درصد هزینه تبدیل اضافه می گردد که هزینه تبدیل به نوع کار , چاپ و عوامل دیگری بستگی دارد.
- قیمت کارتن
- عوامل تاثیرگذار در قیمت کارتن
همانطور که پیشتر اشاره شد قیمت کاغذ مهمترین عنصر تعیین قیمت کارتن است. در بالا با نحوه محاسبه قیمت ورق خام کارتن آشنا شدید. ترکیب های متفاوت کاغذ برای تولید ورق، قیمت ورق سازی با کم و یا زیاد میکند. اصلی ترین عواملی که در تعیین قیمت کارتن تاثیر میگذارند در ادامه لیست شده اند:
- نوع کاغذ رویه
- نوع کاغذ فلوت
- نوع کاغذ زیره
- نوع چاپ
- تعداد رنگ چاپ
- تیراژ سفارش
- هزینه کلیشه
- هزینه قالب
- هزینه ارسال
پلیت های تکثیری، همان طور که از نامشان پیداست، از روی سطوح برجسته آماده برای چاپ مسطح لترپرس که بر روی فلز و یا به شکل کلیشه تهیه شده، کپی و تکثیر می شوند. قالب های فلزی از نوع اشتریوتایپ (Sterotypes) و الكتروتایپ (electrotypes) جای خود را به قالب های تکثیر که از جنس لاستیک و یا پلاستیک هستند، داده اند. لاستیکی که از آن برای تکثیر کلیشه استفاده می شود، می تواند از جنس لاستیک طبیعی، لاستیک مصنوعی و یا مواد پلاستیک مصنوعی باشد. انتخاب نوع لاستیک بستگی به نوع کار تکثیر و روش چاپی آن دارد. به عنوان مثال در چاپ لترپرس و فلکسو گرافی که هر دو از نوع چاپ برجسته هستند، استفاده از پلیت های لاستیکی و پلاستیکی به شکل گسترده ای صورت می گیرد.
پلیت های پلاستیکی را می توان از جنس ترموپلاستیک (Thermoplastic) – که ماده ای مثل چسب است و در اثر گرما نرم می شودو یا ترموست (Thermost) که در حالت داغ و مذاب قابل ریخته گری بوده اما پس از منجمد شدن، دوباره قابل ذوب نمی باشد – تهیه نمود.
مواد ترموپلاستیک با حرارت نرم شده و پس از خنک شدن سفت می شود. مواد ترموست با حرارت نرم شده و پس از سرد شدن به حالت سخت و جامد در آمده و با حرارت دهی مجدد، نرم نخواهند شد. روش قالب گیری و تهیه پلیت های پلاستیکی مشابه یکدیگر بوده و در مورد استفاده از مواد ترموست مثل Bakelite برای تهیه قالب ها از پلیت اصلی استفاده می شود. که این روش با به کارگیری پرس هیدرولیک صورت می گیرد.
مواد پلاستیک ترموست را در ابتدا با حرارت نرم کرده و با ادامه حرارت دهی آن را به صورتی در می آورند که قابل قالب گیری در فرم دلخواه باشد. روش تکثیر پلیت های لترپرس همان تکرار تولید پلیت با روش قالب گیری است، با این تفاوت که مواد مصرفی مثل پلاستیک و یا لاستیک را برای تهیه و تکثیر پلیت در تماس با قالب تهیه شده قرار می دهند، پلیت های قالب گیری شده را سپس در اندازه و ضخامت مورد نظر تهیه می کنند، پلیت های پلاستیکی را معمولا با چسب بر روی ورقه های پلاستیک شفاف می چسبانند.
این روش ها امروزه قدیمی شده و به خاطر حجیم بودن دستگاه ها، طولانی شدن زمان تولید و بیماری زایی، کنار گذاشته شده اند.
لوازم مورد نیاز در ساخت کلیشه کارتن بسته بندی
اول از همه برای ساخت کلیشه از دستگاه کلیشه سازی استفاده میکنیم که به آن میزنور UV نیز گفته میشود. در واقع این میزشامل تعدادی لامپ UV و برد های دیجیتالی است که بر روی کلیشه خام طرح مورد نظر را چاپ میکنند. همان طور که قبلا هم به آن اشاره کردیم کلیشه‌ها انواع مختلفی دارند بنابراین برای ساخت کلیشه‌ها از متریال های مختلفی استفاده میشود.
به طور مثال :
- ساخت کلیشه چاپ سلیک با استفاده از شابلون
- ساخت کلیشه ژلاتینی با استفاده ازژلاتین ۵ میل
- ساخت کلیشه فلزی با استفاده از نایلوپرینت صورت می‌گیرد.
از کاغذ کالک جهت پرینت طرح کلیشه آماده استفاده میشود. و همین طور برای نگاتیو کردن طرح کلیشه‌ها از اسپری مخصوص بلک تورن استفاده میشود. از دیگر وسایل مورد نیاز در ساخت کلیشه کارتن بسته بندی می‌توان به پرینتر مخصوص لیزری و حلال شستشوی کلیشه که شامل بنزین و همچنین تینر برای کلیشه ژلاتینی و الکل صنعتی برای شستشوی نایلوپرینت می‌باشد اشاره نمود.
کلیشه لترپرس چگونه ساخته میشود؟
معمولا از ورقه های نازک روی برای تهیه کلیشه های سنتی استفاده می شود که عمدتا برای چاپ کارهای خطی از آن استفاده می شود. از پلیت های مسی (زینک گراور) نیز برای چاپ هافتون استفاده می کنند. برای ساخت کلیشه، سطح فلز را تمیز کرده و با محلول پلی وینیل که به نور حساس است پوشش می دهند.
سپس آن را توسل یک فیلم نگاتیو نور می دهند، که به این طریق قسمت های نور دیده بر روی فلز، به حالت سخت در می آید. پس از ظهور، قسمت های بدون تصویر با اسید کاری پاک شده و پایین تر از سطح تصویر قرار می گیرند. کلیشه آماده را بر روی پایه های چوبی و یا پلاستیکی و یا فلزی نصب می کنند که ارتفاع آن برای چاپ باید ۲۳٫۳۱۷ میلی متر باشد.
روش ساخت کلیشه کارتن بسته بندی
ساخت کلیشه روش‌های گوناگونی دارد و همانطور قبلا هم به آن اشاره کردیم، کلیشه‌ها انواع مختلفی دارند و برای روش‌های مختلف چاپ مورد استفاد قرار می‌گیرند. در این بخش قصد داریم به طور مختصر و مفید به بررسی و شرح کلیشه سازی روش‌های مختلف چاپ بپردازیم .
کلیشه سازی چاپ سلیک
برای کلیشه سازی چاپ سلیک یا همان شابلون از روش‌های مختلفی استفاده میشود یکی از این روش‌ها بدین صورت است که، بعد از آماده سازی طرح پرینت گرفته شده، یک لایه‌ی نازک از لاک حساس روی توری شابلون کشیده میشود و همراه با پرینت طرح مورد نظر داخل دستگاه قرار می‌گیرد پس از نوردهی لازم شابلون را با فشار آب شستشو می‌دهند تا کلیشه آماده گردد.
ساخت کلیشه ژلاتینی
پیش از ساخت کلیشه ، طرح مورد نظر توسط رایانه طراحی میشود، سپس روی کاغذ کالک پرینت گرفته میشود. کاغذی که پرینت گرفته شد توسط ژلاتین یا کاغذ درون میزUV قرار داده میشود وپس از نور دهی مناسب با فرچه وحلال کاملا شستشو داده میشود تا طرح برجسته گردد.
ساخت کلیشه فلزی
در ساخت این نوع از کلیشه ها ابتدا روی سطح فلز مواد حساس به نور ریخته میشود .
سپس این صفحه‌ها نسبت به نور مقاوم می‌شوند. برای این کار لازم است ابتدا از فیلم نگاتیو استفاده شود. سپس بعد از این مرحله مراحل ظهور و اسید کاری برای گود کردن قسمت‌های غیر ضروری انجام میشود. در واقع قسمت‌های نور خورده محکم شده و قسمت‌هایی که نور ندیده‌اند اسید کاری و گود می‌شوند، نایلوپرینت که نوعی کلیشه‌ی پلیمری است پس از نوردهی، با الکل نمایش داده میشود. لازم به ذکر است که بگوییم برای کلیشه کارتن بسته بندی از کلیشه‌های معمولی و در چاپ طلاکوب از کلیشه‌های با ارتفاع بیشتر مورد استفاده قرارمی‌گیرد همچنین برای این کار ازدستگاه‌های اسید زنی، فرز و گیوتین استفاده میشود. گراور برای کارهای سایه روشن دار و ترامه و کلیشه ها برای کارهای خطی استفاده میشود.
از دستگاه کلیشه فلزی برای مهرهای برجسته نیز استفاده میشود، درواقع این مهرها بدون نیاز به جوهر و استامپ می‌توانند کاغذ را برجسته کنند و طرح مورد نظر را چاپ کنند. برای ساخت این مهر ها از کلیشه های نایلوپرینت استفاده میشود چرا که این متریال دوام و کیفیت بسیار بالایی دارد.
کلیشه سازی دیجیتال
تولید کلیشه سازی دیجیتال شامل ۷ مرحله است:
- نورپشت
- تصویر سازی لایه ماسک کربنی
- نور اصلی
- شستشوی کلیشه
- خشک کن
- نوردهی نهایی
- کنترل کیفیت
در این روش کلیشه های دیجیتال دارای یک ماسک در سطح خود، که به نور لیزر CDE حساس هستند می‌باشند. بدین صورت این لایه پس ازلیزر شدن مانند فیلم نگاتیو در کلیشه آنالوگ عمل میکند. کلیشه‌های درچاپ فلسکو دارای ترام های شارپ‌تر و شانه‌هایی با زاویه‌ی تندتر نسبت به کلیشه آنالوگ می‌باشد.
کلیشه کارتن بسته بندی از نوع تامپو
برای چاپ در کلیشه سازی تامپو ابتدا لازم است طرح به وسیله رایانه و در فتوشاپ یا کورل دراو و … آماده شود، سپس طرح برروی کاغذ کالک پرینت گرفته و یا فیلم یا فیلم لیتوگرافی تهیه میشود. همچنین برای ساخت کلیشه تامپو می‌توان روش لاک مایع و یا لمینیت را به کاربرد. در مرحله بعد طرح را روی کلیشه قرار می‌دهند و با میز مخصوص نور می‌دهند. پس از ظاهر شدن طرح آن را اسید زده و روی کلیشه قرار می‌دهند.
ساخت کلیشه داغی
ساخت این نوع کلیشه برای دستگاه‌های چاپ برجسته یا طلاکوب یا درچاپ سرسید و تقویم، چاپ کارت عروسی و همچنین چاپ بر روی چرم بکار می‌رود. از آنجایی که کلیشه سازی داغی شبیه به مهر سازی است به همین دلیل چاپ با این روش به چاپ برجسته یا طلاکوب هم نامیده میشود.
پس از پرینت طرح مورد نظر بر روی کاغذ کالک به صورت نگاتیو یعنی زمینه طرح مشکی و خود طرح بدون رنگ، آن را به همراه نایلوپرینت داخل دستگاه کلیشه سازی قرار داده و سپس به آن نور می‌دهند. سپس آن را با حلال مناسب و فرچه شستشو می‌دهند تا طرح برجسته شود. بعد از برجسته سازی کلیشه آن را در دستگاه چاپ تامپو و یا دستگاه چاپ طلاکوب قرار می‌دهند. لازم است گفته شود که کلیشه‌های نایلون پرینتی تا ۲۰۰ درجه حرارت را تحمل میکنند و برای چاپ طلاکوب روی انواع سر‌رسید، چاپ جعبه، تقویم و کارت عروسی و همچنین هدایای تبلیغاتی مناسب است.
