کلیشه در اصطلاح به معنی چاپ تصویر یا نوشته ای است که روی فلز یا سطوح دیگر حک می کنند و از آن در هنگام چاپ روی انواع قطعات استفاده می نمایند. کلیشه سازی از مهمترین و ضروری ترین اقدامات و مراحل اولیه قبل از چاپ است. امروز انواع مختلفی از کلیشه ها وجود دارد که برای کارهای چاپی از آن استفاده می کنند. در این مقاله از سایت چاپم کن به بررسی همه چیز درباره طراحی کلیشه چاپ می پردازیم. با ما همراه باشید.
کلیشه چیست ؟
کلیشه نوعی صفحه چاپ است که در اواخر قرن هجدهم توسعه یافت و در مطبوعات، روزنامه ها و سایر موارد بسیار مورد استقبال قرار گرفت. این نوع چاپ از یک ورقه ی بسیار انعطاف پذیر که جنس آن از ژلاتین یا پلاستیک است تشکیل می‌شود. چاپ فلسکو یا فلکسوگرافی روشی دیرینه در صنعت چاپ است که از آن برای چاپ روی انواع مختلف اجناس ازجمله مقوا‌ها، کارتن‌ها، پلاستیک‌ها، سلفون‌ها، پارچه و نوار‌های فلزی و همچنین برچسب‌ها استفاده می‌شود و معمولا برای انواع بسته بندی ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در واقع از کلیشه کارتن بسته بندی به عنوان طرح قالب بسته بندی برای چاپ مورد نظر روی سطوح استفاده می‌شود. یکی از معمول‌ترین کلیشه‌ها که همه با آن سروکار دارند مهر است. کلیشه ها بوسیله جدیدترین دستگاه ها و تکنولوژی جدید ساخته و تولید می‌شوند. کلیشه مورد نظر پس ازساخته شدن به دور سیلندری قرار می‌گیرد سپس طرح روی کلیشه بر اثر کشیدگی کمی بزرگتر می‌شود بعد ازآن کلیشه را به جوهر آغشته کرده وبا سرعت و چرخش تصویر را روی لایه مورد نظر می‌اندازد.
به بیانی دیگر کلیشه یکی از مهم ترین ملزومات چاپ است که در چاپ تامپو و چاپ طلاکوب استفاده از آن دارای اهمیت بالایی می باشد. بدون وجود این وسیله انجام عملیات چاپ غیر ممکن خواهد شد و به همین علت یکی از مراحل اصلی چاپ ساخت کلیشه می باشد. این وسیله از جنس های مختلفی ساخته می شود که یکی از این جنس ها فلز است.
کلیشه‌ها به وسیله جوهر مخصوصی خود، می‌توانند به سرعت چاپ را روی لایه ی مورد نظر، چه قابل جذب و چه غیر قابل جذب بیاندازند. درواقع کلیشه‌ها مزایای بسیاری دارند که یکی ازآنها این است که می‌تواند رنگ های متنوع را بر روی انواع سطوح صاف یا نا صاف و حتی صیقلی چاپ کند درصورتی که در چاپ‌های دیگر به جوهرهای مختلف نیاز است تا بتوان کیفیت مورد نظر را ازلحاظ دوام و کارآیی بدست آورد.
همچنین کلیشه کارتن بسته بندی این قابلیت را دارد که به سرعت خشک شود و نیاز به زمان برای خشک کردن ندارد در نتیجه زمان کار بسیار بالا می‌رود واین قابلیت سبب می‌شود چندین رنگ با فاصله زمانی کم روی سطح مورد نظر بشیند.
چاپ کلیشه چیست؟
چاپ کلیشه روشی است که از آن می توان برای چاپ بر روی محصولات نایلونی مانند بسته بندی‌های مختلف و همچنین کارتن‌ها استفاده کرد. چاپ کلیشه روشی قدیمی محسوب می‌شود که از آن در قرن 18 میلادی به منظور چاپ بر روی جنس های مختلف مانند پارچه و نایلون استفاده میشد. استفاده از چاپ کلیشه کاربردهای گوناگونی دارد که با توجه به نوع نیاز میتوان از این روش به منظور چاپ بر روی محصولات متفاوت نیز استفاده کرد.
طراحی طرح کلیشه
کلیشه یا قالب در چاپ روی محصول مورد استفاده قرار می گیرد و طرح موجود روی آن بر قطعه مورد نظر چاپ می شود. با توجه به اینکه طرح چاپ شده روی قطعات باعث فروش بهتر محصول تولیدی و هم چنین جلوه بیشتر کارت ویزیت و هدایای تبلیغاتی خواهد شد، مهم ترین مسئله در چاپ روی قطعه طراحی می باشد. به همین علت در طراحی طرح کلیشه باید نکات مختلفی را در نظر گرفت و استاندارد هایی را رعایت نمود تا به این ترتیب به دیده شدن بیشتر چاپ کمک کرد.
استفاده از نرم افزار طراحی مناسب
امروزه نرم افزارهای گرافیکی مختلفی برای طراحی عرضه شده‌اند که هر کدام دارای ویژگی های متفاوتی از یکدیگر می باشند و کیفیت طرح یا لوگوی طراحی شده به وسیله این نرم افزار ها بسیار متفاوت از یکدیگر می باشد.
از انواع نرم افزارهای گرافیکی می توان به فتوشاپ، کورل دراو ، ایلوستریتور، تری دی مکس و … اشاره کرد که هر کدام قابلیت های متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند، اما همچنان هیچ برنامه ای به پای نرم افزار قدرتمند فتوشاپ نمی رسد و این برنامه معروف ترین و پرکاربرد ترین نرم افزار گرافیکی می باشد. طراح کلیشه باید حداقل بر دو نرم افزار گرافیکی تسلط داشته باشد که یکی از آنها قطعاً فتوشاپ است.
استفاده از طراحان مجرب و خلاق
مهمترین مسئله در طراحی، استفاده از کارشناسان خلاق و باسواد در این زمینه می باشد. به این ترتیب طرح اولیه جذاب و با محتوا ایجاد می شود که با وجود سادگی در ذهن مخاطب حک می شود. همانطور که میدانید استفاده از طرح های ساده و رنگ های مناسب باعث دیده شدن بیشتر طرح می شود. همچنین طرح باید کوتاه، تاثیر گذار و گویای خدمات ارائه شده و یا نوع محصولات تولیدی یک شرکت باشد.
طراحی برای چاپ فلکسو
در چاپ فلکسو به دلیل انعطاف پذیر بودن مواد چاپی، نکات بسیاری را باید رعایت کرد. از جمله نکاتی که طراحان بایستی رعایت نمایند، روی هم پوشانی (trapping) رنگ ها می باشد باید به اندازه کار، رنگ ها روی هم کشانده شوند تا کار نهایی در اثر جا به جا شدن سفیدک نزند. همچنین در این شیوه چاپ درصد کل رنگ ها در هر نقطه چاپی نباید از ۲۹۰٪ بیشتر باشد. بدین معنی که اگر عکسی در کار چاپی وجود دارد، باید نقاط مختلف آن کنترل شود و درصد رنگ ها در هر نقطه بررسی گردد تا مجموع CMYK رنگ ها بیشتر از ۲۹۰٪ نشود.
نرم افزار مناسب برای طراحی کلیشه های چاپ فلکسو و هلیو adobe illustrator , corel draw می باشند.
مزایای چاپ کلیشه
یکی از کابردی ترین مزایای چاپ کلیشه این است که به وسیلۀ آن میتوان رنگ‌های گوناگون را بر روی سطوح مختلف مثل صیقلی وصاف و متخلخل چاپ کرد. خشک شدن سریع جوهر آن یکی دیگر از مزایای چاپ به روش کلیشه میباشد. این روش نیازی به زمان طولانی برای خشک شدن ندارد و همچنین میتوان در مدت زمان کوتاهی چند رنگ را بر روی پوشش مورد نظر به چاپ رساند. همچنین در چاپ به روش کلیشه طرح مورد نظر دارای دوام و ماندگاری بالا و کیفیتی مطلوب میباشد. علاوه بر این موارد، در چاپ به صورت این روش هر لایه دارای طرحی دقیق و کاملا شبیه به لایه قبلی می باشد و هر لایه کاملا منطبق بر لایه قبلی نیز می باشد به طوری که آخرین لایه همانند لایه اولیه چاپ شده میباشد و هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارد.
همچنین باید گفت که به دلیل استفاده از جوهرهای مخصوص چاپ کلیشه که در درون کلیشه ها قرار دارند، امکان چاپ بر روی متریال‌های مختلف چه قابل جذب و چه غیر قابل جذب وجود دارد.
نکات مهم در طراحی طرح کلیشه به وسیله نرم افزار گرافیکی
در طراحی طرح کلیشه کارشناسان از طرح های مختلف به همراه حروف و اعداد استفاده می نمایند، به همین علت یکی از مهمترین مسائل در طراحی انتخاب فونت به همراه سایز مناسب می باشد. هنگامی که ابعاد محصولی به اندازه ۲۰ در ۲۰ سانتی متر باشد شما نمی توانید از فونت های درشت برای نوشتن استفاده کنید، چرا که در این صورت جلوه بی نهایت زننده‌ای روی قطعه ایجاد می شود.
دقت نمایید که در هنگام طراحی به وسیله نرم‌افزار در ابتدا باید سایز اولیه را انتخاب کنید که در بعضی از نرم افزارها در صورت تغییر سایز، کیفیت طرح کاهش می یابد. البته گاهی نیز ابعاد مورد نظر در میان رنج سایز نرم‌افزار موجود نیست که در چاپ خانه طرح چند برابر بزرگتر می شود.
از دیگر موارد مهم در طراحی انتخاب رزولوشن مناسب است که در کیفیت طرح تاثیرگذار است. شما باید با توجه به نوع طرح و همچنین اندازه آن رزولوشن را تا اندازه مناسب قرار دهید و در نهایت فرمت خروجی را به درستی انتخاب نمایید تا کیفیت طرح پایین نیاید. در هنگام طراحی نکات دیگری نیز حائز اهمیت است که از آن ها می توان به رنگ انتخابی اشاره کرد.
انتخاب رنگ مناسب یکی از مهم ترین موارد در طراحی می باشد چرا که افراد در نگاه اول تنها رنگ های چاپ شده روی قطعه را از نظر می گذراند و در صورتی که این رنگ ها توجه آنان را جلب نماید نگاه آن ها به توضیحات، نوشته ها و طرح نیز جلب می شود. البته توجه نمایید که برای ساخت کلیشه باید فقط از رنگ های سیاه و سفید استفاده کنید که قسمت های سیاه رنگ، طرح مورد نظر شما و قسمت های سفید رنگ نقاط دیگر را تشکیل می دهد.
انواع پلیت های چاپ فلکسو
پلیت یک لایه
لایه زیرین برای تثبیت و استواری پلیت تعبیه شده،از پشت نوردهی می شود تا سفت شود، لایه محافظ را برداشته و پلیت را نور داده و شستشو می دهند. برای سفت شدن باقیمانده پلیت زیر نور UV قرار می دهند. برای دقت Lpi 150 از پلیت های 3-2 میلی متر استفاده می شود. پلیت های ضخیمتر5-4 میلی متربرای چاپ Lpi 60 مناسب هستند.
پلیت چند لایه
برای رسیدن به کیفیت بالی چاپ هافتون از این پلیت استفاده می شود. وجود لایه پایه از دفرمه شدن لایــه برجسته که نازک اسـت جلوگیری می کند. درحین سوار کردن پلیت روی سیلندر هیچ کشش طولی روی نمی دهد .
پلیت CTP
لایه مشکی جاذب اشعه لیزر، اشعه 1064 نانومتر لیزر را جذب می کند و توسط آن تراشیده می شود. این لایه در حقیقت نقش نگاتیو فیلم را دارد. لایه پایه باعث استواری پلیت می شود. وجود لایه پایه در پلیت چند لایه که از دفرمه شدن پلیت جلوگیری می کند، برترین آن را نسبت به پلیت تک لایه نشان می دهد.
نکات مهم در طراحی طرح کلیشه برای ساخت آن
برای ساخت کلیشه فیلم لیتوگرافی از طرح گرفته می شود و به کمک آن کلیشه ساخته خواهد شد. در این مرحله نقشه کلیشه بسیار دارای اهمیت است و این نقشه حاوی اطلاعاتی مانند ابعاد کلیشه، جای قرارگیری طرح روی کلیشه و … می باشد. ابعاد کلیشه با توجه به اندازه محصول و همچنین ابعاد طرح در نظر گرفته می شود و حتماً باید یک میزان فاصله مناسب از محل قرارگیری طرح داشته باشد و به این ترتیب کادر بندی مناسب برای آن در نظر گرفته شود.
همچنین جنس کلیشه در طرح بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که جنس کلیشه خوب نباشد در هنگام فشار برای چاپ امکان شکستن آن وجود دارد، علاوه بر آن طرح به طور کامل روی قطعه منتقل نمی شود، این نکته طلایی در ساخت کلیشه دارای اهمیت است چرا که در چاپ طرح روی قطعه تاثیر مستقیم می گذارد.
در ساخت کلیشه لبه های طرح باید صاف باشد و سطح لاک خورده یک دستی ایجاد شود. توجه نمایید که برای پرینت کردن طرح برای ساخت کلیشه باید تنها از دو رنگ سفید و مشکی استفاده کرد و از دو رنگ شدن طرح یعنی مشکی تا خاکستری شدن آن جلوگیری کرد، چرا که در هنگام گرفتن فیلم لیتوگرافی طرح های خاکستری ایجاد مشکل می نمایند و همچنین بهتر است که طرح روی رزولوشن ۳۰۰ باشد تا به این ترتیب پرینت پر رنگی به وجود بیاید.
