دایکات برگرفته از واژه لاتین Die cutting است و به نوعی از الگوهای قالب یافته و برش خورده اطلاق می گردد. کارتن عادی عمومی ترین کارتن های موجود در سطح واحد های تولیدی سنتی هستند با این حال واحد های تجاری مدرن به سمت استفاده از کارتن های دایکاتی متمایل شده و استفاده از آن را نشانه ای از اعتبار برند و نام تجاری خود می دانند. دایکات (Die Cutting) یک عبارت کلی است که می توان آن را به عنوان فرآیند برش پلاستیک، ورقه های فلزی، کاغذ،انواع جعبه کارتن و مقوا به شکل های خاص و با استفاده از ماشین آلات برای تولید انبوه تعریف کرد. در این مقاله از سایت چاپم کن به بررسی همه چیز درباره دایکات فکی می پردازیم. با ما همراه باشید.
امروزه کارتن ها را به دو نوع تقسیم می کنند که عبارتند از:
- کارتن معمولی
- کارتن دایکاتی
کارتن عادی عمومی ترین کارتن های موجود در سطح واحد های تولیدی سنتی هستند با این حال واحد های تجاری مدرن به سمت استفاده از کارتن های دایکاتی متمایل شده و استفاده از آن را نشانه ای از اعتبار برند و نام تجاری خود می دانند.
کارتن دایکات چیست؟
دایکات Die Cutting یک عبارت کلی است که می توان آن را به عنوان فرآیند برش پلاستیک، ورقه های فلزی، کاغذ، انواع جعبه کارتن و مقوا به شکل های خاص و با استفاده از ماشین آلات برای تولید انبوه تعریف کرد. از طریق ماشین های دایکات می توان یک شکل را با ابعاد دقیقا مشابه بارها و بارها بدون دخالت قیچی، شابلون و یا تیغ موکت بری ایجاد کرد. ماشین دایکات باعث صرفه جویی در وقت شده و اشکال بریده شده کاملا حرفه ای و یکسان به نظر می رسند. دایکات در صنعت بسته بندی دارای اهمیت بسیار بالایی است. چرا که طراحی خلاقانه و اصولی آن باعث نمایش بهتر محصولی می شود که قرار است درون آن بسته جا بگیرد.
آیا این نوع کارتن ها ضد آب است؟
این مدل کارتن نیز مانند دیگر انواع کارتن های سلولزی از جنس مقوا بوده و مقوا نیز در مقابل آب آسیب پذیر است. با این حال تعداد لایه های مقوای بکار رفته تاثیر بسیار زیادی در میزان نفوذ آب به لایه های داخلی خواهد داشت.
نحوه ساخت کارتن دایکات چیست؟
برش دایکاتی معمولاً با استفاده از دو نوع دستگاه پینگ پنگی و دستگاه فکی انجام می شود. دستگاه دایکات پینگ پنگی شباهت بسیاری به میز پینگ پنگ داشته و استفاده از آن به همکاری حداقل دو نیروی انسانی نیاز دارد اما دستگاه دایکات فکی به صورت آرواره های فک انسان عمل نموده و به همین علت بدین عنوان معروف شده است. نوع دیگری از این دستگاه ها وجود دارد که دایکات روتاری نام دارد و مانند یک سیلندر بسیار سنگین عمل می کند. این دستگاه بیش از هر چیز دیگری در عرصه فلزات و برش ورق های فلزی بکار می رود و کمتر در صنایع کارتن سازی کاربرد دارد.
قالب های مورد نظر برای ساخت کارتن دایکاتی، از پیش طراحی شده و سپس به وسیله تیغ های موجود در دستگاه دایکات به صورت کاملا دقیق بر روی مقوا های مورد استفاده در ساخت کارتن اعمال می شوند. نصب این الگو ها بر روی یکدیگر باعث تولید یک جعبه مکعبی با عنوان کارتن دایکاتی و یا جعبه دایکات می شود.
انواع اصطلاحات دایکات
دایکات یکی از فرآیندهای خاص جعبه سازی محسوب می‌شود. در سال‌های نخست پس از ایجاد فرآیندی به نام دایکات، این موضوع تنها برای بسته بندی کفش در جعبه‌های کاغذی کاربرد داشت. اما امروزه دیده می‌شود که برای تهیه جعبه پیتزا هم از فرآیند دایکات استفاده می‌شود تا جعبه پیتزا شکل بگیرد و همان کارایی مورد نظر ما را داشته باشد. البته دایکات در صنعت جعبه سازی و بسته بندی، تنوع زیادی دارد که به طور کلی، هر کدام دارای اصطلاحات مختص به خود می‌باشند که در این جا به آن‌ها اشاره میکنیم.
برش: اگر بر روی متریال چوبی، تیغ زنی و برش سرتاسری دقیق انجام شود، می‌گوییم برش انجام داده شده است. پرفراژ هم نوعی خط برش است که علاوه بر برش دادن کاغذ، برای برش دادن جعبه هم می‌توان از این تکنیک استفاده کرد. به طور کلی، برای انجام پرفراژ و یا سایر خطوط برش در متریال چاپی، دستگاه‌های متعددی وجود دارد که دیگر لازم نیست با استفاده از دست به برش دادن آن‌ها بپردازید.
خط تا: بخش‌هایی از متریال چاپی که خم شده یا تا زده شده است، دارای خط تا هستند. در نظر داشته باشید، بخش‌هایی که دارای خط تا هستند، هیچ شکافی در آن جا مشاهده نخواهد شد. چرا که فرآیند ایجاد خط تا با دقت زیادی انجام می‌شود که سوراخ و یا شکافی در متریال چاپی ایجاد نشود.
برجسته سازی: برجسته سازی جزو مراحل اصلی دایکات نیست. اما به هر حال، برای خروج متریال چاپی پس از ایجاد برش و خط تا، این مرحله را می‌توان جزو مراحل پایانی دانست. در واقع، برجسته سازی در دایکات با به کار گیری خط تا و برش انجام می‌شود.
سوسه گیری: بعد از این که شیت قالب خورده مقوا تشکیل شد، جعبه از آن جداسازی می‌شود. به این کار در فرآیند دایکات، سوسه گیری می‌گویند. کاربرد سوسه گیری در دایکات، این است که کار چاپی را به ورق چاپی اتصال می‌دهند و به همین خاطر، فضای خالی در ورق جداشده وجود نخواهد داشت.
پوشال برداری: پوشال برداری جزو مراحل انتهایی فرآیند دایکات است. به طوری که بخش‌های اضافه جعبه برش‌خورده، از متریال چاپی جدا می‌شود و دیگر هیچ اتصالی بین آن‌ها نیست.
چه تفاوتی میان دستگاه دایکات فکی و پینگ پونگی وجود دارد؟
- کار کردن با دستگاه دایکات پینگ پونگی احتیاج به دو نیروی انسانی دارد؛ در حالی که، برای کار با دستگاه دایکات فکی یک نفر هم کافیست.
- دستگاه دایکات پینگ پونگی کم حجم تر است و فضای کمتری را اشغال می کند.
- دایکات پینگ پونگی نسبت به دایکات فکی کم خطرتر است. چرا که متصدی آن برای قالب زدن ورق های کارتن از محل فشار دستگاه دورتر می ایستد.
- در دایکات فکی، قالب به دستگاه پیچ می شود اما در دایکات پینگ پونگی، قالب فقط بر روی نقاله های روی آن قرار می گیرد.
- چه برای طرح های پیچیده و چه برای طرح های ساده مانند: حروف الفبا، دایکات باید با دقت بسیار بالایی انجام شود چرا که تمامی برش ها باید تراز و هماهنگ با چاپ روی محصول باشند.
- به علاوه، در کارتن ها و پاکت هایی که لبه های آن ها باید جفت و چفت شوند، اهمیت دقت در دایکات فکی مضاعف می شود.
انواع کارتن دایکاتی چیست؟
کارتن دایکاتی در صنعت کارتن سازی دارای انواع مختلفی است. در اینجا ما به سه مدل از انواع این کارتن ها اشاره میکنیم.
- اول، تلسکوپی:
این کارتن به دو قسمت مجزای زیره و رویه تقسیم شده و بهترین مثال ممکن در این زمینه کارتن بسته بندی خرما است. امروزه بسیاری از کارتن های حمل سیب و موز نیز به صورت دایکاتی طراحی می شوند.
- دوم، دسته دار:
کارتن های مربوط به حمل اسباب بازی های کودکانه در زمره جعبه دایکاتی دسته دار قرار می گیرند. علاوه بر دسته های تعبیه شده به صورت دستگیره در قسمت بالای جعبه های دایکاتی می توان به جعبه های دسته دار ساده که در طرفین کارتن قرار می گیرند نیز اشاره نمود. این کارتن ها به صورت صندوق حمل شده و برای حمل لوازم سنگین به کار گرفته می شوند.
- سوم، چهار درب:
این کارتن یکی از نگهدارنده ترین جعبه های مدرن است که امروزه برای حمل و جابجایی وسایل و جعبه های کوچک تر به کار برده می شوند.
انواع قالب دایکات:
به طور کلی در سطح پیشرفته، دایکات با استفاده از دستگاه ها و قالب های متعدد صورت می گیرد. برخی از این قالب ها در داخل دستگاه های پیشرفته وجود دارد. اما برخی دیگر از قالب ها به صورت دستی هم قابل استفاده می باشند و نیازی نیست که دستگاه برقی خاصی را برای دایکات استفاده کنید.
انواع قالب های دایکاتی به شرح زیر می باشد:
اول، دایکات فکی یا تخت:
در انتخاب قالب های فکی یا تخت، اصلا محدودیتی وجود ندارد. چرا که قالب های فکی یا تخت دارای محدودیت خاصی نیستند و برای انواع کارتن ها قادر هستید تا از این قالب برای فرم دهی به کارتن دایکات استفاده کنید. بهتر است بدانید که قالب دایکات فکی یا تخت برای فرم دهی به پوست چرم هم مناسب هستند. چون ساز و کار این قالب ها برای فرم دادن به سطوح سخت و محکم قابل استفاده هستند.
دوم، دایکات روتاری یا دوار:
قالب دایکات روتاری یا دوار نسبت به قالب دایکات فکی، استحکام بیشتری دارد. این قالب دارای شکل استوانه ای است و متریال های قوی برای ساخت و تولید آن ها استفاده شده است. قالب دوار در دستگاهی به نام دایکات روتاری جای می گیرد که با چرخش این دستگاه، شکل قالب بر روی انواع کاغذ و یا جعبه ها در خواهد آمد.
سوم، قالب های تخت همزمان (کلیشه برجسته):
این قالب ها صرفا برای پرفراژ کردن جعبه و برجسته سازی آن به کار برده می شود. به احتمال زیاد متوجه شده اید که کار این قالب های تخت به صورت همزمان است. بدون اینکه به بخشی از فرآیند کار آسیب وارد شود. در نظر داشته باشید که برای استفاده از قالب های تخت همزمان می توانید تیغ زنی هم انجام بدهید.
سئوالات متداول :
کارتن دایکاتی در چه ابعادی تولید می گردد؟
یکی از مهمترین خصوصیات استفاده از تکنولوژی دایکات عدم محدودیت طول و عرض و ارتفاع و عدم محدودیت طراحی است. بنابراین شما می توانید کارتن های خود را با قالب های مختلف و طراحی متفاوت سفارش دهید.
آیا این نوع کارتن ها ضد آب است؟
این مدل کارتن نیز همچون دیگر انواع کارتن های سلولزی از جنس مقوا بوده و مقوا نیز در مقابل آب آسیب پذیر است. با این حال تعداد لایه های مقوای بکار رفته تاثیر بسیار زیادی در میزان نفوذ آب به لایه های داخلی خواهد داشت.
آیا امکان واژگونی باری که به وسیله این کارتن بسته بندی شده است وجود دارد؟
در صورتی که ضربه وارد شده جزیی و خفیف باشد خیر اما در صورتی که بر اثر ضربات بسیار شدید و یا سوانح رانندگی باشد، به احتمال بسیار زیاد بار واژگون گردد با این حال به علت استحکام کارتن دایکاتی احتمال آسیب به کالا و محصول بسیار کم خواهد بود.
آیا کارتن دایکاتی تجدید پذیر است؟
یکی از جذاب ترین سوال ها بحث تجدید پذیر بودن آن است. کارتن دایکاتی از جنس مقوا بوده و مقوا نیز قابلیت بازیافت بالایی داشته و به راحتی در طبیعت جذب می گردد بنابراین مورد حمایت سازمان های بین المللی بوده و برای حفاظت از محیط زیس بسیار مناسب است.
